چطور چوب رو رنگ کنیم ؟ ( How to paint wood?) چطور چوب رو رنگ بزنیم ؟ در صنعت چوب، انواع مختلفی از رنگ‌ها برای پوشش و زیباسازی سطوح چوبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. انتخاب نوع رنگ بستگی به نوع پروژه، محل استفاده و سلیقه شخصی دارد. در حال حاضر، روغن‌های گیاهی مخصوص چوب و رنگ‌های فوری (شیمیایی) از پرکاربردترین گزینه‌ها هستند.
انتخاب صحیح رنگ بسیار مهم است و باید با توجه به نوع سازه و محل قرارگیری آن انجام شود. استفاده از هر نوع رنگ در هر مکانی مناسب نیست. در ادامه به معرفی انواع رنگ‌های مخصوص چوب و ویژگی‌های آنها می‌پردازیم.
انواع رنگ مخصوص چوب:
رنگ فوری (سلولزی):
رنگ‌های فوری دسته‌ای از رنگ‌ها با خصوصیات شیمیایی نزدیک به هم هستند که مهم‌ترین ویژگی آنها خشک شدن سریع است. این رنگ‌ها با نام‌های دیگری مانند رنگ سلولزی نیز شناخته می‌شوند.
انواع رایج رنگ فوری در بازار ایران عبارتند از: سیلر، کیلر، نیم پلی استر، تمام پلی استر (پلی استر ایستاده) و رنگ‌های فوری خودرویی. البته این موارد تنها نمونه‌های موجود نیستند و موارد ذکر شده از پرکاربردترین آنها هستند.
ویژگی‌های رنگ فوری چوب:
رنگ‌های فوری به خودی خود غلیظ هستند و برای استفاده با قلم‌مو یا پیستوله، نیاز به حلال خاصی به نام تینر فوری دارند. تینر فوری مایعی بی‌رنگ با بوی تند و خاصیت خورندگی و پاک‌کنندگی بالا است. (شبیه به استون)
این رنگ‌ها به وسیله واکنش‌های شیمیایی خشک می‌شوند و نه تبخیر هوا. برای خشک شدن موادی مانند نیم پلی استر و تمام پلی استر، از موادی به نام هاردنر یا خشک‌کن استفاده می‌شود که با نسبت مشخصی با تینر و رنگ ترکیب می‌شوند.
رنگ‌های فوری را می‌توان با قلم‌مو یا پیستوله اجرا کرد، اما بهترین روش استفاده از پیستوله بادی است.
پوشش رنگ فوری:
رنگ‌های فوری از نظر پوشش به دو دسته تقسیم می‌شوند: پوششی و غیر پوششی (موج نما). رنگ‌های پوششی، رنگ و طرح اصلی چوب را کاملاً می‌پوشانند و رنگ مورد نظر شما را به نمایش می‌گذارند. در مقابل، رنگ‌های موج نما، بافت و طرح چوب را حفظ می‌کنند.
رنگ‌های فوری معمولاً برای فضاهای داخلی مناسب هستند و برای فضاهای باز توصیه نمی‌شوند. از این رنگ‌ها برای پوشش MDF خام و همچنین رنگ‌آمیزی خودرو نیز استفاده می‌شود.
اجرای رنگ فوری نیازمند تجهیزات مناسب مانند دستگاه سنباده و پیستوله و همچنین تجربه کافی است. در صورت عدم دسترسی به کارگاه رنگ‌کاری، استفاده از روغن‌های گیاهی توصیه می‌شود.
رنگ روغنی چوب:
رنگ روغنی بیشتر در صنعت فلز کاربرد دارد و حلال آن تینر روغنی، بنزین یا نفت است. این رنگ به‌طور معمول برای چوب توصیه نمی‌شود، اما در گذشته از روغن جلا که نوعی رنگ روغنی است، برای جلا دادن به چوب استفاده می‌شد.
رنگ‌های روغنی در طیف رنگی گسترده‌ای تولید می‌شوند و قیمت نسبتاً ارزانی دارند و اجرای آنها آسان است. با این حال، معایبی مانند بوی نامطبوع و زمان خشک شدن طولانی دارند.
استفاده از رنگ روغنی برای چوب توصیه نمی‌شود، اما در صورت استفاده، بهتر است ابتدا یک لایه سیلر اجرا شود.
روغن گیاهی مخصوص چوب:
روغن‌های گیاهی نسل جدید رنگ‌های مخصوص چوب هستند که با استفاده از روغن‌های گیاهی و تکنولوژی روز تولید می‌شوند. این روغن‌ها اجرای آسان، سرعت بالا در اجرا و خشک شدن سریع دارند.
این روغن‌ها معمولاً غیر شیمیایی و بی‌ضرر برای سلامتی انسان هستند و برای پوشش ظروف چوبی، کف‌پوش، نمای چوبی و سازه‌های در معرض آب و آفتاب مناسب هستند.
لاک الکل چوب:
لاک الکل از ترکیب لاک (صمغی که از حشره کوکوس به دست می‌آید) و الکل صنعتی تشکیل شده است. در گذشته این ماده بیشتر برای رنگ‌آمیزی چوب استفاده می‌شد. اجرای آن ساده است و نیاز به تجهیزات خاصی ندارد. لاک الکل گزینه مناسبی برای حفظ صدای سازهای چوبی است، اما در برابر الکل، اسیدها و حرارت مقاومت خوبی ندارد.
رنگ‌های دکوراتیو:
رنگ‌های دکوراتیو معمولاً رنگ‌های پایه آب مانند اکریلیک هستند که در بسته‌های کوچک عرضه می‌شوند و برای پروژه‌های DIY و کارهای دستی کوچک مناسب هستند. اجرای آنها ساده است و نیاز به تجربه خاصی ندارد.
روغن‌های طبیعی (سنتی) برای چوب:
این روغن‌ها مانند روغن بزرک، کنجد، سویا و غیره، فرآوری نشده‌اند و از فرمولاسیون خاصی برای تولید آنها استفاده نمی‌شود. روغن بزرک نفوذ بالایی در چوب دارد و می‌تواند آن را تا حدودی ضد آب کند، اما ممکن است چربی آن پس از خشک شدن باقی بماند و گرد و غبار را جذب کند. روغن کنجد نفوذ بیشتری نسبت به بزرک دارد، اما گران‌تر است.
واکس مخصوص چوب:
واکس‌های چوب از ترکیب موادی مانند روغن بزرک و موم عسل و دیگر مواد طبیعی و شیمیایی تولید می‌شوند. اجرای آنها بسیار آسان است و نیازی به تجهیزات خاصی ندارد.
رنگ پلی اورتان:
رنگ‌های پلی اورتان در صنایع مختلف از جمله چوب، فلز و ساختمان کاربرد دارند. در صنعت چوب، از آنها برای ضد آب کردن چوب استفاده می‌شود. این رنگ‌ها بسیار مقاوم هستند و حتی در صنعت کشتی‌سازی نیز استفاده می‌شوند.
با این حال، استفاده از پلی اورتان برای مبلمان فضای باز مانند صندلی‌های پارکی توصیه نمی‌شود، زیرا پس از مدتی ترک می‌خورد. این رنگ برای پوشش میز ناهارخوری و سازه‌های در تماس با آب و رطوبت مناسب است. برای جلوگیری از زرد شدن رنگ سفید، استفاده از پلی اورتان به جای نیم پلی استر توصیه می‌شود.
رنگ‌های فوری (سلولزی):
مزایا:
خشک شدن سریع: این ویژگی باعث سرعت بخشیدن به فرآیند رنگ‌آمیزی می‌شود.
ایجاد پوشش سخت و مقاوم: رنگ‌های فوری پس از خشک شدن، سطح مقاومی در برابر خراشیدگی و ضربه ایجاد می‌کنند.
قابلیت پولیش‌کاری: می‌توان سطح رنگ شده با رنگ فوری را برای افزایش براقیت، پولیش کرد.
تنوع رنگ بالا: رنگ‌های فوری در طیف وسیعی از رنگ‌ها و جلوه‌ها (مات، براق، نیمه‌براق) موجود هستند.
معایب:
سمی بودن: این رنگ‌ها حاوی مواد شیمیایی مضر هستند و نیاز به تهویه مناسب در هنگام استفاده دارند.
نیاز به مهارت و تجهیزات: اجرای صحیح رنگ فوری نیازمند تجربه و استفاده از تجهیزاتی مانند پیستوله و کمپرسور هوا است.
حساسیت به رطوبت: برخی از انواع رنگ‌های فوری در برابر رطوبت و تغییرات دما حساس هستند.
کاربردها:
رنگ‌آمیزی مبلمان و مصنوعات چوبی داخلی
پوشش MDF و سایر فرآورده‌های چوبی
رنگ‌آمیزی خودرو (انواع خاص)
رنگ‌های روغنی:
مزایا:
قیمت ارزان: رنگ‌های روغنی معمولاً قیمت پایین‌تری نسبت به سایر انواع رنگ دارند.
اجرای آسان (در برخی موارد): رنگ‌های روغنی را می‌توان به راحتی با قلم‌مو اجرا کرد.
پوشش خوب: رنگ‌های روغنی پوشش مناسبی بر روی سطح چوب ایجاد می‌کنند.
معایب:
بوی نامطبوع: این رنگ‌ها بوی تند و ماندگاری دارند.
زمان خشک شدن طولانی: خشک شدن کامل رنگ‌های روغنی زمان زیادی طول می‌کشد.
عدم تنفس چوب: رنگ‌های روغنی منافذ چوب را می‌بندند و مانع تنفس آن می‌شوند.
زرد شدن در طول زمان: رنگ‌های روغنی سفید ممکن است با گذشت زمان زرد شوند.
کاربردها:
رنگ‌آمیزی درب و پنجره (به ندرت و در موارد خاص)
استفاده در رنگ‌آمیزی فلزات
تغییر رنگ شاپان (به عنوان مکمل)
روغن‌های گیاهی مخصوص چوب:
روغن‌های گیاهی مخصوص چوب مزایا:
بی‌خطر برای سلامتی: این روغن‌ها معمولاً حاوی مواد شیمیایی مضر نیستند و برای انسان و محیط زیست بی‌خطرند.
اجرای آسان: اجرای روغن‌های گیاهی بسیار آسان است و نیاز به مهارت خاصی ندارد.
حفظ بافت طبیعی چوب: روغن‌های گیاهی به چوب نفوذ می‌کنند و بافت طبیعی آن را حفظ می‌کنند.
مقاومت در برابر آب و رطوبت: برخی از روغن‌های گیاهی چوب را در برابر آب و رطوبت مقاوم می‌کنند.
قابلیت ترمیم آسان: در صورت آسیب دیدن سطح، می‌توان به راحتی آن را ترمیم کرد.
معایب:
تنوع رنگ محدودتر نسبت به رنگ‌های شیمیایی: طیف رنگی روغن‌های گیاهی معمولاً محدودتر از رنگ‌های شیمیایی است.
نیاز به تجدید پوشش: بسته به نوع روغن و شرایط محیطی، ممکن است نیاز به تجدید پوشش روغن باشد.
کاربردها:
پوشش ظروف چوبی
کفپوش‌های چوبی
نمای چوبی ساختمان
اسباب بازی‌های چوبی
لاک الکل:
لاک الکل مزایا:
اجرای آسان: لاک الکل به راحتی با قلم‌مو یا دستمال قابل اجرا است.
حفظ صدای سازهای چوبی: این ماده برای پوشش سازهای موسیقی چوبی مناسب است زیرا صدای آنها را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد.
جلوه طبیعی: لاک الکل جلوه‌ای طبیعی و زیبا به چوب می‌بخشد.
معایب:
مقاومت کم در برابر رطوبت، حرارت و مواد شیمیایی: لاک الکل در برابر رطوبت، حرارت و مواد شیمیایی مانند الکل و اسیدها مقاومت کمی دارد.
شکنندگی: پوشش لاک الکل نسبتاً شکننده است و ممکن است ترک بخورد.
کاربردها:
پوشش سازهای موسیقی چوبی
کارهای هنری و صنایع دستی
